Vælkomin Guds einglaflokkur ver

Hetta var undan jólum, ja, tað var sjálvan jólaaftan; men á teimum døgum, tá ið hetta hendi, hildu tey als ikki jólaaftan, so sum vit gera nú. Hetta var í 1825, og tá vistu fólk einki um jólatræ og jólagávur, og eingin jólagudstænasta var jólaaftan. Hin stóra høgtíðin byrjaði jólamorgun, og tá streymaðu øll fólk í kirkju at vera uppií at lovprísa Gudi fyri Jesu Krists føðing.

Satt at siga var ikki kvøld longur, men nátt. Børnini vóru langt síðani kropin undir dýnuna, og frú Lisa var eisini farin til songar; men Grundtvig prestur sat uppi. Eitt av teimum fáu vindeygunum, har ljós enn hómaðist, var hansara. Tað var vissuliga einki løgið í tí, tí Grundtvig prestur sat ofta uppi hálva náttina, tá ið hann skuldi skriva prædikuna til dagin eftir. Men okkurt óvanligt var kortini yvir hesum náttartíma. Hann var vanur at vera glaður og ágrýtin, tá ið hann fyrireikaði seg at boða hin glaða boðskapin; men hesa náttina var hann syrgin og tungur í huga.

Hann helt, at í ár var ógjørligt hjá sær at halda jól. Hann hevði stríðst so nógv hesa síðstu tíðina við klók og lærd fólk. Hann helt, at tey vóru alt ov klók til rættiliga at geva Gudi heiðurin, og tað hevði hann skrivað bart út í bløð og bøkur. Hann hevði nýtt hørð orð og fingið hørð orð aftur. Hann angraði ikki tað, hann hevði skrivað. Hann helt tað vera neyðugt; men hann føldi, at hann sjálvur hevði ikki gott av tí.

Annars var tað altíð okkurt skeivt at skeldast, segði hann við seg sjálvan og risti spakuliga við høvdinum. Tú verður harður og stívrendur av tí. Tað barnsliga fer av tær. Og tað er ikki gott, tá ið tú skalt hoyra Guds orð og bera øðrum tað, og serliga, tá ið tað er tað orðið, sum ljóðar í jólaboðskapinum.

Eitt stórt pappírsark lá framman fyri honum; men ikki var tað nógv, hann hevði skrivað á tað. Tað var, sum alt stóð í stað.

Hann legði fjaðurpennin frá sær, legði hendur sínar saman yvir tað tóma pappírið og skuldi biðja. Men, á, hann helt bøn sína vera líka tóma sum pappírið. Men kortini varð hann sitandi soleiðis við hondunum kroystum saman.

Tankarnir leitaðu til Betlehems ta fyrstu jólanátt. Hann sá fyri sær tann gylta einglaskaran, sum kom á náttarvitjan til teir fátæku hirðarnar á Betlehems fløtum. Og brádliga lýsti upp í hansara álvarsama andliti.

“Teir koma eisini nú,” segði hann heilt hart og varð næstan kløkkur at hoyra sína egnu rødd hesa stillu nátt. “Teir koma ikki bert til Betlehem, teir koma eisini til Christianshavn!”

Hann hugdi upp og sat eina løtu og lurtaði. Var tað ikki, sum hann hoyrdi okkurt? Veingjasuð, sum nærkaðist av langfaraleiðum.

Tað arkið, sum hann hevði skrivað eitt sindur á, legði hann til viks, tók eitt nýtt og fór at skriva:

Vælkomin Guds einglaflokkur ver

úr høgum himnasali;

tú skærasta sólskinsbúna ber

í heimsins skuggadali;

tú spáar gott ár, um hart er gler,

til fugl og urt og smalu.

Vælmøttur í breyt við kirkjulið,

á snjó um náttarsnarið!

So barst hann aftur í djúpar tankar, og blekkið tornaði á penni hansara. Hvat nyttaði, um eisini einglarnir vóru á veg? Teir komu tá neyvan á dyr hjá honum, tí hann ikki hevði tað rætta sinnalagið. Teir fóru óivað fram við durum hansara, tá ið teir sóu, at hann ikki hevði eitt barnsligt hjarta longur.

Á, men tað mátti ikki henda. Tað mátti fyri alt í verðini ikki henda!

Aftur drap hann pennin niðurí, bendi seg niður yvir pappírið og fór at skriva:

Tit sessist við borðið lið um lið,

ei berið jól av garði!

O, gangið ei várar dyr framvið,

tann smeit tit okkum sparið.

Ja, hvør pína, hvør sorg hevði tað ikki verið, um teir lupu hann um! Men einki undarligt hevði verið í tí, um teir gjørdu tað. Hann átti einki at bjóða teimum. Hvør brýggjar seg um at koma inn í eina lága og fátæka smáttu, drekka úr einum leirkrússi og eta gamlar, burturgoymdar køkur? Og júst so fátæksligt var tað hjá honum. Og so kanska kortini! Guds einglar eru helst ikki so erpnir sum menniskju. Teir vitjaði skitnar og kloddutar hirðar og komu óivað eisini inn í fjósið, har barnið Jesus lá í einari krubbu. Kanska teir kortini komu eisini til Grundtvig prest. Hann skrivaði:

Vár smátta er lág og hurðin meir,

ber armóð er her inni,

men gist tit hava í smáttum fleir,

tað rennur oss í minnið;

køkan er turr og krússið úr leir,

ei bilar á hesum sinni.

Hann setti seg afturá í stólin, og tað skygdi heitt í eygum hansara. Hann var komin at hugsa um, at armóð og fátækdómur var tað kortini ikki alt. Okkurt hevði hann kortini at bjóða fram, sum einglarnir vildu fegnast um - børnini! Spakuliga fór hann á føtur, tók eitt av teimum blaktrandi vaksljósunum av borðinum, og so fór hann spakuliga inn í kamarið hjá børnunum. Her lógu tveir fittir smádreingir, Jóhan trý ára gamal og Svend hálvtannað ára gamal. Teir svóvu tryggir við roða á kjálkunum. Hann gekk frá tí einu lítlu songini til hina og helt ljósið niður ímóti smádreingjunum. Teir lógu við einum brosi um munnin, og lítli Svend kom við nøkrum skrukkandi ljóðum, sum flenti hann.

“Tit hoyra saktans einglarnar,” teskaði hann. “Tit droyma um teir - tit droyma um Betlehem - tit spæla jól við einglarnar! - Á, hvør bert var eitt lítið og sakleyst barn sum tit, so høvdu einglarnir ikki farið framvið. Men kanska fara teir at koma - fyri tykkara skuld.”

Lítli Jóhan kvaklaðist við, sum var hann um at vakna, og Grundtvig prestur skundaði sær út við ljósinum.

Aftur sat hann við skriviborðið, og tað var, sum náttin ikki var so myrk og tung, sum hon hevði verið. Gud havi lov fyri børnini! Tey skilja á sín egna hátt tað, sum vit eru vorðin ov vaksin til at fáa fatur á. Tey síggja einglarnar og hoyra teir. Hesi smábørnini høvdu verið sum tvær lítlar magnetir, sum draga einglarnar til okkum, so vit kortini fáa jólavitjan.

Fyrra arkið var á tremur, og hann tók eitt nýtt. Tárini stóðu í eygunum á honum, tá ið hann aftur treiv um pennin og skrivaði:

Við brosandi eygum, findarglað,

í vøggum og í seingjum,

vit stetlingar hava rað og rað,

sum blómurnar í eingjum;

og syng fyri teim eitt títlingslag,

so slær í hjartastreingjum.

Hann suffaði djúpt. Á, tit góðu Guds einglar, komið ið hvussu so er og syngið fyri teim smáu! Kanska skilja tey ikki heilt, hvat ið tit siga. Tað er ov torskilt, ógreitt fyri teimum; men tey skilja tað kortini við hjartanum. Og meðan tit so syngja fyri teimum, so skulu vit onnur seta okkum undir liðina á teimum smáu og eisini lurta, við tað at vit royna at verða sum børn aftur.”

Tað var næstan, sum pennurin flutti seg av sær sjálvum:

So droyma tey Betlehem við gleim,

um mangt er heilt úr lagi.

tey droyma tó satt um barnsins heim,

um fjós og hoyggj og mæið,

tey droyma, tey spæla jól við teim,

sum kvóðu heiðurskvæðið.

So vakna tey árla morgun glað,

ei nøkur sút kann tyngja,

vit hoyra eitt fagurt jólalag,

sum tey av hjarta syngja,

tá ljómar so blítt um allan stað,

tá jólaklokkur ringja.

“Ja, tá ið tey vakna, tey smáu, so fara tey at gleðast, tí so eru jól. So tendrar mamma ljósini, og tey fáa góðgæti. Men eg neyðars prestur, sum dugi so illa at boða Guds stóra boðskap - kann eg gleðast? Jú, um bert eg fái barnalyndið aftur, so kann sjálvt eg verða glaður. Um bert eg hómi einglarnar og hoyri sang teirra, so beri eg boðskapin fram við gleði. Tí teir koma jú við friði til øll, ið leingjast eftir honum. Teir koma at lata portrið upp inn í Guds ríki.”

Hansara tankar myndaðu aftur eitt ørindi:

Tá dansa í ský Guds einglalið

á sálmarøddum víða,

tá býður Várharra teim Guds frið,

sum tolgóð hava bíðað,

tá opnar seg himins borgarlið,

tá kom Guds ríki fríða.

Hann setti pennin í blekkglasið og læt hann standa har, og so fall hann á knæ og bað:

“Gud í Himli, hjálp mær at gleðast sum eitt barn. Tað man kortini vera størsta jólasorgin ikki at kunna gleðast rættiliga, tá ið jólaklokkan ringir, og tá ið tú so harafturat ert prestur og skalt bera gleðiboðskapin til onnur.”

Leingi lá hann soleiðis, stillur, sum var hann ein standmynd. So fór hann spakuliga á føtur, settist við borðið og tók pennin aftur.

Og kunnu vit bert ta gleði sjá,

ímeðan lív man vara,

so skal sum ein barnamóður trá

vár sorg til gleði snara.

Gud faðir í himni, ger tað svá,

lat jólasorg burt fra.

Hann las allan sálmin umaftur og undraðist. Var tað hann sjálvur, sum hevði skrivað hann? Tað var, sum onkur annar hevði ført hond hansara. So dró hann andan djúpt, og eygu hansara glógvaðu. Hann tók tað fyrsta arkið aftur og bendi seg ágrýtin yvir tað. Nú fekk hann skrivað eina jólaprædiku.

- - -

Hann fekk als ikki blund í eyguni ta náttina; men tað merktist ikki á honum, tá ið hann morgunin eftir stóð á prædikustólinum í tí stóru yvirfyltu “Vot Frelsers kirke”. Klár og sterk ljóðaðu orð hansara um hina stóru gleðina, sum skal vera fyri alt fólkið, fyri øll menniskju.

Tað var deyðakvirt í tí stóra rúminum. Tað var, sum alt kirkjufólkið helt andanum. Djúpt gripin vóru øll, og tey hildu, tey ongantíð høvdu hoyrt kæra prest sín prædikað so frálíka væl. Tey, ið ikki vóru morgunfólk, angraðu ikki, at tey høvdu gjørt sær tann ómak at fara av songini, tí hetta var ein hending, sum tey leingi fóru at minnast.

Og so høvdu tey kortini tað besta eftir. Tí tá ið Grundtvig prestur hevði sagt amen eftir prædiku sína, varð hann standandi eina løtu og hugdi fram fyri seg við einum margháttligum, bjørtum eygnabrái. Alt kirkjufólkið fetti sær á í bríkunum, sera spent, tí tey skiltu, at nú kom okkurt afturat. Hvat mundi tað vera, sum prestur enn hevði at siga teimum?

Grundtvig prestur harkaði. So tók hann nøkur skrivað ørk upp av prædikustólinum og helt teimum í sínum skelvandi hondum, og so segði hann:

“Eg havi í hesi nátt fingið ein nýggjan sang, sum eg nú gevi tykkum.”

Og so las hann við sterkari og mildari rødd tann sangin, sum teir stillu tímarnir jólanátt veldu fram, næstan av sær sjálvum.

Effie Campbell umsetti.